Neen aan de oorlog | 2014-18.brussels

29 juli 1914: grote pacifistische meeting in het Koninklijk Circus. De avond tevoren heeft Oostenrijk-Hongarije de oorlog verklaard aan Servië. Alles is een maand eerder begonnen in Sarajevo, met de moord door Servische nationalisten op aartshertog Frans-Ferdinand, de Oostenrijks-Hongaarse troonopvolger. Door het spel van diplomatieke allianties wordt heel Europa met oorlog bedreigd. Als de internationale spanning zijn hoogtepunt bereikt, mobiliseren ook de pacifisten. Op 29 juli komt in het Koninklijk Circus een enorme massa bijeen om te protesteren tegen de oorlog.

Die avond gaat de meeste aandacht uit naar de Franse socialist Jean Jaurès. Hij spreekt als laatste en hekelt de op handen zijnde oorlog. “Als ik in onze steden gelukkige koppels zie voorbijgaan”, zegt Jaurès vanaf het spreekgestoelte, “komt het mij voor dat naast die man met kloppend hart, en naast die van moederliefde vervulde vrouw, de Dood meeloopt, die klaar staat om te voorschijn te springen”. De enige uitweg is neen zeggen aan de oorlog en snel werk maken van verzoening tussen de Europese volkeren. “Humane mensen uit alle landen,” zo besluit hij onder een regen van applaus, “dat is het werk van vrede en rechtvaardigheid dat we moeten verrichten!”. Het zal de laatste meeting van Jaurès worden: twee dagen later wordt hij in Parijs vermoord. Met hem verdwijnt ook de hoop op een overwinning voor het vredeskamp. Er komt wel degelijk een Europese oorlog.